|
Orgel
Orgel
In onze kerk staat ook een Knipscheerorgel
De Orgelmakersfamilie Knipscheer is gedurende een periode van bijna honderd jaar actief geweest in het orgelmakersvak en heeft zo mede een stempel gedrukt op de Nederlandse orgelbouw in de 19e eeuw.
De drie generaties orgelmakers droegen alle de voornaam Hermanus.
Het bedrijf was al die jaren gevestigd in Amsterdam.
Waar komt ons orgel vandaan?
Tot het jaar 1871 heeft Veessen het met een voorzanger moeten doen.
In dat jaar plaatste orgelbouwer Knipscheer, van oorsprong afkomstig uit Amsterdam, een gebruikt orgel in de kerk.
De kosten bedroegen f. 1.220,--.
Men heeft zich dus in Veessen eerst beholpen met een tweedehands orgel, een goedkope aanbieding van Knipscheer
Na 10 jaren voldeed het orgel niet aan de eis of aan de toenmalige smaak, of het heeft mogelijk te lijden gehad van lekkage,
want in 1881 werden de kap en het torentje van de Veesser kerk vernieuwd in verband met bouwvalligheid.
In datzelfde jaar werd het orgel verkocht en per schuit vervoerd naar Andijk (N.H.).
Men had in Andijk twee kerken, de Ned. Herv. Oostkerk, waarin het orgel werd geplaatst en de Westkerk.
De twee kerken zijn omstreeks het jaar 1968 samengegaan in een hulpkerk.
Het orgel uit de Westkerk werd aan Scheveningen (als koororgel) verkocht en in de hulpkerk kwam het Knipscheer orgel.
Later is dit orgel uit de kerk gehaald en aan een particulier verkocht. Via verschillende omwegen kwam dit orgel omstreeks 1974 terecht in de Ned. Herv. Kerk te Kortenhoef (N.H.).
Het werd gerestaureerd door de firma Verschueren, die het orgel ook naar Kortenhoef overbracht.
Overige informatie:
De dispositie van het orgel is: Prestant 4' , Prestant 8' D , Bourdon 8' , Fluit 4' , Quint 3' , Octaaf 2' , Terts 1 3/5' D , Mixtuur B , Mixtuur D , Trompet. met aangehangen, verschoven, pedaal.
Op de binnenzijde van het achterpaneel van het orgel staat o.a. geschreven:
Ø op een Bourdonpijp staat: 1862 PL
Ø overgeplaatst van Veessen in Gelderland naar Oosterdijk sept 1881
Ø P. (Piet) Ouwens was organist vanaf 1945-1991 Gereformeerde kerk van Andijk. Februari 1991 overleden.
Mijn vader heeft dit orgel voor 500 gulden gekocht van de hervormde Oosterkerk van Andijk.
Predikant was destijds Geert Boogaard (de bekende dichter). Mijn vader was daar ook organist.
Het orgel is verkocht door mijn vader voor 2500 gulden aan Kortenhoef(?)
In de Oosterkerk moest het orgel nog met de hand gepompt worden.
Later is er een elektrische pomp ingebouwd.
In mijn bezit zijn nog enkele pijpen van het orgel en opnamen van het orgel.
Informatie gekregen van Jan Piet Ouwens
Ø 1970-1974 opgeslagen en gerestaureerd door Fa Verschueren Heithuysen (L)
Ø in mei 1974 geplaatst in de gerestaureerde kerk der Hervormde Gemeente te Kortenhoef
Hierbij de gegevens uit het boek Orgels in Hoord-Holland
Kunsthistorische aspecten
Een voorbeeld van een kleinschalige toepassing van Knipscheers standaardtype uit deze tijd. Een ronde middentoren, vlakke gedeelde tussenvelden met schuine tussenlijsten en ronde zijtorens.
De blinderingen zijn van het voor Knipscheer gebruikelijke model.
Aan de pijpvoeten in de toren twee op een S-rank gebaseerde elementen die elkaar in het midden met twee naar beneden geopende krullen ontmoeten.
Het snijwerk boven in de torens is ongeveer het omgekeerde daarvan.
Aan de pijpvoeten in de benedenvelden eenvoudige golfranken.
Tussen de velden smalle schuin geplaatste lijsten, omraamd door gekoppelde langgerekte S-ranken.
Boven de velden eenvoudige golfranken. De consoles zijn voordien van sterk gestileerde spitse bladeren. zoals die ook voorkomen in Hippolytushoef.
De vleugelstukken zijn van het door Knipscheer in deze tijd vrijwel altijd toegepaste model: forse S-krullen, aan de bovenzijde afgesloten door brede lijsten met rankwerk erboven. Op de torens niet de voor Knipscheer gebruikelijke beeldentrits van David en twee bazuin» blazende engelen, maar drie bazuin, blazende engelen van een geheel ander type dan de gebruikelijke huisengelen van deze orgelmaker.
Historische gegevens
Bouwer H. Knipscheer II
Jaar van oplevering 1871
Oorspronkelijke locatie Veessen, Hervormde Kerk
1883 • orgel overgeplaatst naar Andijk, Oosterkerk
ca 1960 • orgel verkocht
1971 • orgel gekocht door Hervormde Gemeente Kortenhoef
L. Verschueren 1974 • orgel gerestaureerd en geplaatst te Kortenhoef,
Technische gegevens
Werkindeling manuaal, aangehangen pedaal
Dispositie Manuaal
9 stemmen
Bourdon 8'
Prestant D 8'
Prestant 4'
Fluit 4'
Quint 3'
Octaaf 2'
Terts D 1 3/5'
MixtuurB/D 2-4 st.
Trompet 8'
Werktuiglijk register ventiel (buiten werking)
Samenstelling vulstem Mixtuur C c c1
1 1/3 2 4
1 1 1/3 2 2/3
1 2
1 1/3
Toonhoogte a1 = 440 Hz
Temperatuur evenredig zwevend
Manuaalomvang C-f3
Pedaalomvang C-c
Windvoorziening magazijnbalg met twee schepbalgen en handpomp (1871)
Winddruk 61 mm
Plaats klaviatuur rechterzijde
Bijzonderheden
Deling B/D tussen h en c1.
Met uitzondering van de klaviatuur en een deel van de windvoorziening verkeert het instrument nog in originele staat.
Wel zijn de beide schepbalgen vastgezet, zodat de windvoorziening niet meer met de hand kan worden bediend.
Verder is de windlade in 1974 gewijzigd en het ventiel buiten werking gesteld.
Van de Prestant 4' staan C-cis in het front, het overige pijpwerk van dit register staat op de lade.
De Bourdon 8' heeft gedekte houten pijpen voor de tonen C-h, de overige pijpen zijn van metaal (gedekt).
De Fluit 4' is van C-c2 van metaal, gedekt, het vervolg is open, conisch.
De bekers van C-e van de Trompet 8' zijn cilindrisch.
Literatuur
Jan Jongepier, Hans van Nieuwkoop, Willem Poot, Orgels in Noord-Holland
School, z.j. [1996], 221.
Kerkelijke Courant, 25/16 (1871)
Stemmen voor waarheid en Vrede, 1871
Niet gepubliceerde bron
Gerard Leegwater, de orgelmakers
Knipscheer Utrecht, 1993, 170-171
Monumentnummer 17399
Orgelnummer 801
Meer informatie over de orgelbouwers:
www.knipscheerorgel-noordwijk.nl
foto: Saskia Luijer
|
